Een luchtreiniger kopen: wat is het en wat heb je eraan?

Gezondheid is een populair onderwerp. Luchtreinigers komen bij het thema gezondheid steeds meer in de aandacht te staan. Het idee van een luchtreiniger is dat de lucht in huis niet zuiver zou zijn en dus gezuiverd moet worden om je gezondheid te verbeteren. Hoe groot is het verschil met de jaren 80 of nog eerder, toen het nog heel normaal was om bijvoorbeeld te roken in huis. De vraag is of een luchtreiniger echt zinvol is en verschil maakt of dat er eerder sprake is van gebakken lucht. Ook is het de vraag waar je op moet letten als je een luchtreiniger gaat kopen en waar je dit vervolgens kan doen.

Een luchtreiniger: wat is het?

Een luchtreiniger geeft een behandeling aan de lucht met als doel onzuiverheden uit de lucht te verwijderen. Luchtzuivering heeft betrekking op de binnenlucht of op afgassen (ook wel emissies genoemd). Er kan dan nog gekeken worden naar zaken als stofverwijdering en geurverwijdering. Hier wordt vooral ingegaan op luchtreinigers die bedoeld zijn om onzuivere stoffen te verwijderen in de binnenlucht.

Meestal zijn de onzuiverheden in de lucht microbiologisch, organisch of anorganisch van aard. Bij microbiologisch kun je denken aan schimmels, pollen, virussen of bacteriën. Bij organisch kun je denken aan stoffen die gemaakt zijn door kleine levende organismen. Bij anorganisch gaat het over stoffen zoals koolstof, teer of roet. Ook de grootte van de onzuiverheden kent verschillende niveau's. Zo wordt er op het gebied van onzuiverheden in de lucht gesproken van grof stof, fijn stof, ultrafijn stof en tot slot de gasvormige fase.

Het wegnemen van de genoemde onzuiverheden kan op verschillende manieren of methodes gebeuren. De keuze voor een bepaalde luchtzuiveringsmethode hoort goed te passen bij de aard van het probleem en aan het gewenste resultaat.

Verschillende technieken van luchtreiniging: de filters

Als het gaat om stofverwijdering bestaan er vijf methoden om de lucht te zuiveren: mechanische filters, electrostatische filters, hydrocycloonfilters, ionisatoren en planten.

Mechanische filters

Mechanische luchtfilters zorgen er voor dat luchtdeeltjes zich hechten aan de vezels in de filter. Op die manier worden deze deeltjes verwijderd uit de stroming van lucht. Je kan dit vergelijken met bijvoorbeeld de luchtfilter in je auto. De deeltjes hechten zich aan de vezels in de filter door verschillende mechanische technieken. Een mechanische filter kan ook 'vol' raken: hoe meer vuil er wordt verzameld, hoe lager de effectiviteit wordt van de filter. Je dient een mechanische filter, zoals een HEPA-filter, te onderhouden of te vervangen.

Elektrostatische filters

Dit type filter maakt gebruik van hetzelfde effect als dat je een kam over een wollen trui haalt en boven je haren houdt. Je haren gaan in dat geval overeind staan, omdat ze worden aangetrokken door de statische lading. Bij een luchtfilter die met deze techniek werkt worden niet je haren, maar vuildeeltjes in de luchtstroming door de filter aangetrokken. Net als bij mechanische filters komt er een moment dat het filter te vol zit en geen of veel minder vuil kan opnemen.

Hydrocycloonfilters

Hydrocycloonfilters worden vaak gebruikt voor de meer grove stofdeeltjes. Dit maakt hydrocycloonfilters geschikt om te gebruiken in combinatie met een andere luchtfilter of reinigingsmethode. Als je het gebruikt in combinatie met een andere filter voor meer fijnere stoffen dan kan deze laatste langer mee gaan. Cycloonfilters werken volgens hetzelfde principe als je wasmachine. Door de stofdeeltjes hard in een buis te laten draaien worden ze naar buiten gedrukt. Dit wordt centrifugaalkracht genoemd. De wand in de buis vangt de naar buiten gedrukte stofdeeltjes op. Daarna vallen de stofdeeljes in een verzamelbak.

Ionisatoren

Luchtionisatoren werken ook met een elektrisch principe van aantrekkingskracht. Een ionisator laadt stromende moleculen in de lucht elektrisch op door middel van hoge spanning of UV-licht. De moleculen worden vervolgens niet in een bak opgevangen in het apparaat, maar omdat ze elektrisch geladen zijn worden ze aangetrokken tot een deeltje in de lucht of een oppervlak met een tegenovergestelde lading.

Planten

Een methode van luchtzuivering om niet over te slaan is een natuurlijke methode. Er zijn verschillende planten die gebruikt kunnen worden als luchtreiniger. Luchtzuiverende kamerplanten zetten (overdag als er licht is) CO2 (koolstofdioxide, een onzuiverheid in de lucht) om in zuurstof. Tegelijkertijd brengen ze waterdamp in de lucht, waardoor de luchtvochtigheid verbetert. Een aantal voorbeelden van dit soort planten, zijn de klimop (Hedera), Aolë Vera, Gras lelie (Chlorophytum), Lepelplant (Spathiphyllum), Arecapalm of Goudpalm (Chrysalidocarpus), Vrouwentongen (Sanseveria trifasciata), Pauwenplant (Calathea), enzovoorts.

Wat heb je aan luchtreinigers?

Een luchtreiniger of luchtzuiveringsapparaten zijn commerciële producten. Er wordt met bijvoorbeeld reclames veel beweerd over de mogelijkheden van een bepaald apparaat, waarvan het vaak niet duidelijk is of dit ook daadwerkelijk klopt. Meestal zijn er twee kanten aan het verhaal. In het geval van de zin en onzin over luchtreinigers nemen we de kant van wetenschappers/onderzoekers en de kant van verkopers.

De kant van wetenschappers en onderzoekers

De wetenschappers zijn het niet unaniem eens of een luchtreiniger daadwerkelijk een positief effect heeft op de gezondheid. Er zijn reinigers die juist gezonde deeltjes uit de lucht halen en er zijn reinigers die niets anders doen dan deeltjes in de lucht verspreiden die verder geen effect hebben op de kwaliteit van de lucht.

Dr. James Sublett, een klinische professor aan de universiteit van Louisville geeft aan dat vooral de ionische filters geen bewezen effect hebben op de luchtkwaliteit. Hij raadt het gebruik van dit type luchtfilter dan ook af. De Amerikaanse overheid heeft onderzoek gedaan naar de effectiviteit van luchtreinigers en geeft aan dat wel degelijk luchtreinigers zijn die onder de juiste omstandigheden effectief de luchtkwaliteit kunnen verbeteren met specifieke stofjes, zoals de lucht van sigaretten. Minder deeltjes tabaksrook in de lucht is gezonder. Als het gaat om allergische reacties via de lucht is de Amerikaanse overheid sceptischer over de effectiviteit van luchtreinigers.

Een andere bron is de American Lung Association. Zij heeft een lijst opgesteld met wat volgens hen de meest effectieve filters zijn om lucht te zuiveren. Zij geeft aan dat mechanische filters (zoals HEPA-filters) de meest effectieve luchtfilters zijn. Mechanische filters zijn vooral efficiënt als het gaat over het filteren van schadelijk fijnstof uit de luchtstroom. Ook zijn elektrostatische luchtfilters effectief als het gaat over het filteren bepaalde luchtdeeltjes. Een nadeel hiervan is dat het schadelijke ozon kan produceren, bijvoorbeeld als er gebruik wordt gemaakt van UV-licht. Ionisatoren worden afgeraden omdat ze vooral het schadelijke ozon zouden produceren en verder weinig effectief zijn in het zuiveren van de lucht.

De kant van verkopers

Er zijn diverse producenten en verkopers van luchtreinigers. Op een aantal verkoopsites is de claim te vinden dat de lucht in huis erg belangrijk is en dat een schone lucht goed bijdraagt aan een betere gezondheid. Luchtreinigers zijn volgens de verkopers effectief voor het zuiveren van een breed scala aan slechte luchtdeeltjes. Dit in tegenstelling tot wat de (Amerikaanse) onderzoekers beweren, namelijk dat het vooral werkt voor (fijn)stof. Verkopers claimen dat het ook werkt tegen bijvoorbeeld allergenen en virussen.

Verkopers schrijven aan de ionisator een bijzonder effectieve werking toe. Door de uitstoot van negatieve ionen (zoals de lucht in een berggebied) zou er een veel gezondere lucht ontstaan binnenshuis. Dit is opvallend anders dan de claim van de onderzoekers, die juist stellen dat dit type filter geen bewezen effect heeft en een aantal ionisatoren juist schadelijke ozon uitstoot.

Een luchtreiniger kopen: waar op letten en hoe kom je eraan?

Bij de keuze voor een luchtreiniger is het van belang om te weten welke deeltjes je uit de luchtstroom wil zuiveren en welke filter of methode je daarbij wil gebruiken. Als het gaat over fijnstof dan gaat dit veelal door middel van een professioneel onderzoek. Wel is er voor fijnstof anno 2016 een experiment gaande met de ISPEX-methode. Dit is een module die je op een iPhone kan plaatsen en vervolgens het fijnstof kan meten van de omgeving waar je in bevindt. Gaat het over bacteriën en schimmels dan kun je een relatief goedkope thuistest aanschaffen. Naast de reden voor luchtzuivering moet je ook weten hoe groot de ruimte is waar je de luchtreiniger wil toepassen. Er wordt dan vaak gebruik gemaakt van kubieke meter ofwel de inhoud van een ruimte. Bepaal dus voor jezelf wat je wil zuiveren en in welke ruimte. Uiteraard is het handig om van tevoren ook je budget te bepalen en te kijken naar de kosten voor vervanging en onderhoud van bijvoorbeeld de filters.

Verkooppunten

Er zijn diverse websites waar je een luchtreiniger kan bestellen, zoals bij Philips, Sharp of het meer opvallende Dyson. Je kan bij sommige websites ook tussen verschillende fabrikanten of reinigers vergelijken, zoals, Kieskeurig.nl, Airsain.nl of luchtreinigerkiezen.nl. De bekende warenhuizen zoals Wehkamp, bol.com en Fonq hebben ook luchtreinigers in het assortiment.
Ook zijn er natuurlijk de 'fysieke' winkels, zoals BCC, Mediamarkt of bijvoorbeeld Blokker die luchtreinigers verkopen. Ga je voor de plant als luchtreiniger dan kun je terecht bij een tuinwinkel of kweker, zoals Intratuin, Groenrijk, 123kamerplanten.nl of misschien een lokale kweker van tuinplanten.