Klussen: elektronica – vaste / variabele weerstanden

Klussen: elektronica – vaste / variabele weerstanden Elektrische weerstand zorgt er voor dat de elektronen worden tegengewerkt waardoor elektrische energie in het materiaal, waar de elektronen doorheen bewegen, wordt omgezet in warmte. In dit artikel tracht ik uit te leggen wat elektrische weerstand is, dat het bijna overal optreedt (behalve in supergeleiders) en hoe je elektrische weerstand nuttig kan gebruiken in de elektronica. Aandacht voor vaste en variabele weerstanden.

Wat zorgt voor elektrische weerstand?

De weerstand wordt door verschillende factoren veroorzaakt:
  • het soort materiaal: metalen hebben een lage weerstand en heten geleiders; kunststof, glas en lucht hebben een hoge weerstand en worden isolatoren genoemd.
  • De diameter van het materiaal: hoe groter de diameter hoe lager de weerstand.
  • De lengte: hoe langer het materiaal hoe hoger de weerstand.
  • Temperatuur: bij hoge temperatuur neemt de weerstand toe.

Weerstand in een circuit wordt aangeduid met R. Meerdere weerstanden zijn R1, R2, etc. De eenheid is ohm (Ω).

Met de weerstand kan je op gecontroleerde wijze de stroom regelen. Je bepaalt hoeveel stroom (en spanning) de componenten in het circuit te verwerken krijgen.

Waar gebruikt men weerstanden voor?

Het kan gebruikt worden om een bepaalde gewenste spanning te creëren.
  • stroom begrenzen: bijvoorbeeld stroom door een led
  • spanning reduceren en reguleren: met 2 weerstanden een spanningsdeler maken, zo krijg je verschillende spanningen in het circuit.

Vaste en variabele weerstanden

vaste weerstand

Heeft een vaste waarde met een tolerantie (meestal 5%).

variabele weerstand

Dit is een pot(entio)meter. Hiermee kan je een weerstand tussen 0 en een maximale waarde regelen. Dit is handig wanneer je in een circuit een hogere of lagere spanning wilt hebben (denk aan lichtdimmers).

Weerstanden zijn met kleurcodes aangegeven. Voorbeelden:
  • rood – rood – geel – goud = 2 – 2 – 0000 = 220000Ω = 220kΩ; goud is ongeveer 5% – dus werkelijke waarde ligt tussen de 209kΩ en 231kΩ.
  • oranje – wit – goud – zilver = 3 – 9 x 0,1 = 3,9Ω; zilver is ongeveer 10% – dus werkelijke waarde tussen 3,5 en 4,5Ω

De potmeter

Een potmeter bestaat uit een vaste weerstandsbaan waar een loper (contact dat je over de vaste weerstand heen en weer kunt schuiven) overheen beweegt. Een potmeter wordt een variabele spanningsdeler genoemd. Bij links omdraaien van de loper is de weerstand tussen het onderste en middelste contact nul en tussen de middelste en de bovenste contact bijvoorbeeld 50kΩ. Bij rechts omdraaien is het precies andersom.

soorten potmeters

  • draaipotmeters: een weerstandsbaan in de vorm van een driekwart cirkel. Vaak gebruikt als volumeregelaar.
  • Schuifpotmeter: een langwerpige weerstandsbaan waar de loper overheen schuift. Vaak gebruikt bij professionele audiotoepassingen.
  • Instel potmeters/trimpotmeters: kleine potmeters voor eenmalig gebruik.

Met een multimeter kan je de waarde meten van de gewenste instelpunten van een potmeter.

weerstanden naar vermogen

P = V x I – met deze formule bepaal je de hoeveelheid vermogen van een bepaalde weerstand in een circuit.
  • P = vermogen in watt
  • V = spanning in volt
  • I = stroom in ampère

Weerstanden combineren

Door meerder weerstanden in serie of parallel te schakelen krijg je een equivalente weerstand die je nodig hebt.

weerstanden in serie schakelen

In serie schakel je twee of meer weerstanden achter elkaar aan. Je berekent dit door:
R serie = R1 + R2 + R3 + R4..... De stroom is hetzelfde.

weerstanden parallel schakelen

Je verbindt beide uiteinden van de ene weerstand met beide uiteinden van de andere weerstand. De parallel geschakelde weerstanden hebben dezelfde spanning (niet dezelfde stroom).

R parallel = (R1 x R2)/(R1 + R2)

serie – en parallelweerstanden combineren

R totaal = R1 + (R2 x R3)/(R2 + R3)

Lees verder

© 2011 - 2023 Jehoeda, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Weerstanden in serie en parallelWeerstanden in serie en parallelDe relatie tussen stroomsterkte en spanning in een geleider is vastgelegd in de wet van Ohm. Wanneer er meerdere weersta…
Elektrische stroomElektrische stroomElektrische stroom is uit onze samenleving niet weg te denken. Het is daarom erg belangrijk dat we snappen hoe het werkt…
De spanningsdelerIn elektronica wordt er regelmatig gesproken over een spanningsdeler. Dit is een veel voorkomend onderdeel van elektroni…
Hoe werken weerstanden?Elektriciteit is een stroom van elektronen. Die elektronen stromen in een stroomkring. De elektriciteit mag niet direct…

Klussen: elektronica – serie- en parallelschakelingenKlussen: elektronica – serie- en parallelschakelingenMet elektronische componenten kan je allerlei circuits bouwen door deze op verschillende manieren met elkaar te verbinde…
De marketingmix van AppleDe marketingmix van AppleDe eenvoudige versie van de marketingmix bestaat uit vier p's, het p-beleid. Prijs, plaats, product en promotie. In dit…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Geralt, Pixabay
  • Electronics - E. Boysen
Jehoeda (332 artikelen)
Laatste update: 07-08-2022
Rubriek: Electronica
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.