Waarom is een tv niet rond?

Een cameralens is rond. Onze ogen zijn amandelvorming. Waarom is een tv dan vierkant of rechthoekig? Lees en ontdek waarom onze de tv de huidige vorm heeft.

Ons gezichtsveld

Hoe veel meter je als mens maximaal kunt zien, verschilt van wat bijvoorbeeld een spin kan zien. Sommige vogels kunnen zelfs 360 graden zicht hebben. Voor mensen geldt dat we zo'n 180 graden horizontaal kunnen kijken en verticaal zo'n 120 graden. Daar weet je eigenlijk nog niets mee. De vorm van je zicht is wel beter te duiden; dit is namelijk ovaal. Dat klinkt logisch, aangezien onze ogen ook redelijk ovaal zijn van vorm. Het betekent ook dat we alles om ons heen min of meer ovaal zien.

Wat betreft de verhoudingen komt ons gezichtsveld overeen met dat van een breedbeeldtv: 1,75:1. Dit zou al verklaren waarom in tv's voor deze verhouding is gekozen, al verklaart het nog niet waarom tv's vierkant zijn en niet ovaal of rond.

In het kort:

• Wij zien zo'n 180 (h) bij 120 graden (v)
• We zien ovaal
• Ons gezichtsveld kent de 1,75:1-verhouding van breedbeeldtv's

Ronde cameralenzen

Cameralenzen zijn rond, maar nemen een vierkant beeld op; de sensor is rechthoekig. De ronde vorm heeft meerdere praktische functies. Zo kun je bij het scherpstellen van de cameralens gebruikgemaakt van een roterende beweging. Met een vierkante lens zou dat een stuk lastiger gaan en veel kostbaarder zijn om te vervaardigen. Er bestaan vierkante lenzen, maar dit zijn ronde lenzen waar de zijkanten vanaf zin gehaald.

Maar waarom zijn de beelden die we maken ooit vierkant geworden terwijl we meer met ronde vormen werken? De allereerste foto werd gemaakt door Joseph Nicephore Nièpce. In 1826 of 1827 gebruikte hij zijn eigen camera, met ronde lens, om een afbeelding te maken van het uitzicht vanuit zijn raam in Le Gras. Dit was een rechthoekige afdruk.

Toen de ontwikkeling een vlucht nam en er uiteindelijk zelfs films werden gemaakt - veel foto's achter elkaar genomen, die snel na elkaar worden getoond - kwamen de filmrollen er ook typerend uit te zien: rechthoekige, kleine beelden. Ook dia's, negatieven en foto's in het algemeen waren vierkant. Het werd de standaardvorm.

Ronde tv-schermen

Toch was niet alles vierkant. De eerste tv-schermen waren bijvoorbeeld rond. Men miste echter een stuk beeld. Zodra de techniek het toeliet, werd overgegaan op het rechthoekige scherm. Ook in bioscopen was het beeld rechthoekig.

Vierkante/rechthoekige tv-schermen

Dit werd de uiteindelijke vorm: een vierkant of eerder een rechthoekig scherm. De verhoudingen kwamen zo veel mogelijk overeen met ons gezichtsveld, om een realistisch beeld te tonen. De eerste verhoudingen van 4:3 (bijna vierkant) worden nu minder aangehouden. We kiezen inmiddels voor breedbeeld: 16:9. Dit komt meer overeen met ons gezichtsveld.