De portofoon en radiocommunicatie

De portofoon is een handig communicatiemiddel dat een alternatief is voor de mobiele telefoon. Hier lees je hoe hij werkt, ontstaan is en andere methodes om via de radio te communiceren.

Wat is een portofoon?

De portofoon of walkie talkie is een apparaat dat uw stem net zoals een mobiele telefoon doorstuurt naar een andere portofoon. Een portofoon werkt op een kanaal waarop spraak verzonden én ontvangen wordt. Dit gebeurt in tegenstelling tot een mobiele telefoon niet tegelijkertijd, maar na elkaar. (dit heet half-duplex) Om iets te zeggen wordt er een knop ingedrukt gehouden als men wat zegt. Bij het loslaten van de knop wordt er gestopt met verzenden en staat de portofoon automatisch in de luisterstand, waarbij hij luistert naar andere mensen die dingen (kunnen) zeggen op het kanaal.

Kanalen

De meeste portofoons beschikken over meerdere kanalen. Eigenlijk is het alleen bij goedkope kinder walkie talkies niet mogelijk om uit meerdere kanalen te kiezen. Een kanaal is een vooraf vastgestelde frequentie waarop een portofoon zijn signalen uitzend. Men kiest een bepaalde basisfrequentie met een bandbreedte (hoe ver mag je van de basis afwijken) en dat is een kanaal. Dit wordt meestal vastgelegd door overheden, dit is in heel Europa hetzelfde. Een basis portofoon heeft 8 kanalen. Meer kanalen zijn makkelijk te maken door betere apparatuur te gebruiken welke de signalen met een kleinere bandbreedte kan versturen. Zo kunnen er in elk van de 8 basiskanalen 4 kanalen gestopt worden, waardoor er praktisch 32 (sub) kanalen zijn. Zo'n goede portfofoon kan overigens wel een basisportofoon horen zenden, maar andersom hoort de basisportofoon niets van een verstuurd bericht tenzij de betere portofoon het uitzenden in de subkanalen uitzet en gaat uitzenden op de basiskanalen.

Meeluisteren
Iedereen met een portofoon kan meeluisteren met wat de verzendende portofoon zegt. Alle mensen die met elkaar willen praten moeten dat na elkaar doen. Als er een te grote groep mensen op een kanaal zit horen alle deelnemers veel informatie waar ze zelf uit moeten filteren wat voor hun bestemd is en wachten tot er niemand anders spreekt voordat er gereageerd kan worden. Wacht je niet, dan hoort niemand op het kanaal iets meer.

Een groep kan zichzelf afzonderen van andere gebruikers door met hun portofoons in een subkanaal te gaan 'zitten'. Omdat niet iedereen naar dat subkanaal luistert heb je dan minder last van storende berichten.

Dit bied nog geen bescherming tegen nieuwsgierige oren die uit zijn op mogelijke vertrouwelijke of andere belangrijke informatie. Het is namelijk mogelijk om vrijwel iedere portofoon de scan functie aan te zetten. De portofoon scant dan alle kanale af op zoek naar activiteit.

Er is bescherming mogelijk door het bericht te coderen. Een portofoon heeft dan een bos sleutels welke bestaan uit een pincode. Bij het verzenden word het geluid met de pincode op slot gezet, want zonder de goede sleutel wordt het bericht ontvangen als gekraak. Om het bericht te ontvangen moet de ontvanger dus dezelfde sleutel gebruiken. Iedere fabrikant levert bij zijn telefoon meestal meer dan 30 sleutels en per fabrikant verschillen de pincodes, waardoor het een erg moelijke klus is om het bericht te ontsleutelen (de gebruiker kan alleen de sleutel kiezen, niet achterliggende pincode).

Geschiedenis

De portofoon is uitgevonden door de Canadees Donald Hings in1937. Hij was een medewerker van een mijnbouwbedrijf en er was een mobiel communicatiemiddel nodig om geologische expedities efficiënter te maken. Het Amerikaanse leger ontdekte dit apperaat en begon het in massale hoeveelheden aan te schaffen. Het bood een tactisch voordeel bij invasies, omdat de communicatie draadloos plaats kon vinden. In de oorlog vroeg een journalist bij een pers bijeenkomst waar het "vreemde" apperaat voor diende, waarop Donald Hings antwoorde dat je zowel kon wandelen (walk) en praten (talk). Dit was in die tijd heel bijzonder. Na de oorlog heeft de portofoon een grote opmars gemaakt bij overheden en bedrijven. Vaak is binnen een overheid of bedrijf dat tweeweg radio's gebruikt ook een centraal (vast) punt waar geluisterd word en commando's gegeven worden. (bijvoorbeeld het politiebureau of taxi centrale) Pas sinds de introductie van mobiele telefoons is het gebruik van portofoons gestagneerd.

Soorten

Er zijn verschillende soorten radiocommunicatie:

Tweewegradio:

Portofoons horen hier bij. De meeste protofoons werken in Nederland op de Europese vergunningvrije 446 MHz frequentie. Gemiddeld komt deze frequentie met standaard apperatuur 3 kilometer ver. Een andere bekende frequentie is 27mc, een verbastering van 27 MHz. Deze frequentie heeft een veel verder bereik, maar bied een lagere kwaliteit. Op dit moment is de frequentie vooral in gebruik bij vrachtwagenchauffeurs. Kanaal 9 is een noodkanaal op deze band en de vrachtwagenchauffeurs hebben een eigen kanaal. Deze frequentie heeft zijn eigen jargon. Andere tweeweg-radiosystemen zijn marinofoons (voor de scheepvaart) en luchtvaartradio's. Deze werken ook volgens het principe.

Twee kanaals tweeweg radio:

Dit is het meest bekend van een mobieltje. Het systeem gebruikt een frequentie voor het verzenden van data en een andere voor het ontvangen daarvan.

Eenwegradio:

Een systeem waarbij de ene partij alleen kan verzenden en de andere alleen kan ontvangen. Dit is bekend van een radiostation of simpele babyfoons.

Verschillen met de mobiele telefoon

Portofoons communiceren direct met elkaar. Een mobiele telefoon communiceert met de bekente telefoonmast. Een portofoon heeft door dit verschil het voordeel dat als de ze voorzien zijn van stroom altijd werken (geen netwerkstoring) en door de afwezigheid van een bedrijf zijn ze na aanschaf vrij van telefoonrekeningen. Een mobiele telefoon heeft een voordeel op portofoons dat doordat ze via een telefoonmast met elkaar 'praten' de mobieltjes veel verder uit elkaar kunnen staan dan een portofoon. Ook is een goedkope portofoon makkeijker af te luisteren dan een goedkope mobiele telefoon.

Kopen

Een goedkope 8 kanaals portofoon is afhankelijk van het merk voor rondom de 20 euro te koop (prijs per tweetal). Een meer uitgebreide variant met meer kanalen en basic versleutelfunctie kost 50 euro gemiddeld.