Lootboxen: virtuele schatkisten in online games

Diverse games waaronder FIFA18, Dota 2 en Rocket League bieden lootboxen aan. Dit zijn een soort virtuele schatkisten die spelers kunnen kopen en die zaken bevatten die je kunnen helpen in het spel. Zo kan het gaan om extra goede spelers, upgrades of wearables. Lootboxen kunnen gekocht worden voor echt geld of in-game valuta. Het gevaar dat hierin schuilt is dat het verslavend werkt en dat je kunt gaan merken dat je niet meer kunt winnen als je er niet ook echt geld insteekt. Spelontwikkelaars die de lootboxen op externe platformen verhandelbaar maken maken zich daarmee schuldig aan overtreding van de gokwet omdat ze hierdoor in feite een soort kansspel creëren.

Lootboxen in games

• Wat zijn lootboxen?
• Hoe werkt een lootbox?
• Welke games maken gebruik van lootboxen?
• Is gebruik van lootboxen illegaal?

Wat zijn lootboxen?

In de context van online games wordt wel gesproken van lootboxen. Andere namen voor dit fenomeen zijn loot crate, lockbox of booster pack. Dit zijn een soort virtuele schatkisten waarmee games het schaduwgebied tussen gewone games en kansspelen betreden. Diverse games maken gebruik van lootboxen om de spelervaring van gamers nog spannender en intenser te maken. Spelers wordt hiermee tevens de mogelijkheid geboden om echt geld te verdienen. Omdat het antwoord op de vraag of een lootbox je daadwerkelijk geld oplevert puur afhankelijk is van kans is de Nederlandse Kansspelautoriteit van mening dat games hiermee een kansspel-element krijgen en dit is bij wet verboden bij het ontbreken van een vergunning hiervoor. Games die desondanks het verhandelen van lootboxen in hun games mogelijk maken lopen daarom het risico door de Kansspelautoriteit op de vingers getikt te worden. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot een verbod op bepaalde games.

Hoe werkt een lootbox?

Een lootbox kun je zien als een soort virtuele schatkist. In ruil voor echt geld - of eventueel in-game valuta - kan een lootbox gekocht worden. Zo'n box bevat zaken die je in de betreffende game kunt gebruiken om beter te worden, dingen mooier te maken, sneller te stijgen op ranglijsten of levels uit te spelen. In FIFA18 - een voorbeeld van een game die gebruikmaakt van lootboxen - is het bijvoorbeeld mogelijk om een lootbox te kopen die één of meerdere willekeurige spelers bevat. Deze spelers kunnen je team in het spel een boost geven. Het is mogelijk dat je één van de beste spelers in FIFA18 in je lootbox aantreft, maar het kan ook om waardeloze spelers gaan. Het heeft daarom ook iets verslavends. Zo zijn er voorbeelden van kinderen die hun ouders een flinke rekening hebben bezorgd door maar boxen te blijven kopen tot ze eindelijk een keer de gewenste beloning kregen. Het onthullen van de inhoud van een lootbox wordt vaak zo spectaculair mogelijk gemaakt door bijvoorbeeld de kist heen er weer te laten schudden, met kleuren de zeldzaamheid van de inhoud aan te geven en een spannend muziekje af te spelen.

Op diverse fora zijn tevens berichten te lezen van gefrustreerde FIFA18-spelers van het eerste uur die gingen merken dat ze niet meer met tegenspelers konden concurreren als ze niet ook geld gingen steken in lootboxen (pay to win). Zo ontstaat een soort wedloop met de gameontwikkelaar als lachende derde. Deze kan namelijk goud geld verdienen met het aanbieden van de schatkistjes. In 2017 was er nog hevig kritiek op Star Wars Battlefront II-ontwikkelaar EA vanwege de hoge prijzen die gevraagd werden voor het op deze manier moeten verkrijgen van speelbare helden in de multiplayermodus.

Welke games maken gebruik van lootboxen?

Lootboxen zijn een populair spelelementen en worden dan ook in diverse games toegepast. Enkele voorbeelden van games waarin je dergelijke virtuele schatkistjes kunt kopen zijn:

• FIFA18
• NBA 2K18
• Dota 2
• Rocket League
• PlayerUnknown's Battlegrounds
• Overwatch
• Forza Motorsport 7
• Call Of Duty WW2
• Middle-earth: Shadow of War
• Star Wars Battlefront II

Is gebruik van lootboxen illegaal?

Wanneer je in ruil voor echt geld of in-game valuta een lootbox kunt kopen dan is dit op zich geen enkel probleem. In veel games wordt gebruik gemaakt van deze mogelijkheid of iets dat daarop lijkt. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid om bij het spel Candycrush goudstaven te kopen om zo aan een rad te kunnen draaien waarmee boosters of extra zetten gewonnen kunnen worden. Zodra de lootboxen echter via externe platforms verhandeld kunnen worden dan is er sprake van een overtreding van de in Nederland geldende gokwet. De Nederlandse Kansspelautoriteit noemt het systeem een 'veredelde gokmachine' omdat mensen geld steken in iets dat de mogelijkheid geeft er rijker uit te komen, maar ook de mogelijkheid er geld mee te verliezen. Games die van dit principe gebruik maken worden gezien als online kansspelen terwijl zij hiervoor geen vergunning hebben.

Het aanbieden van via externe platformen verhandelbare lootboxen is in Nederland verboden. Spelontwikkelaars die deze mogelijkheid bieden zijn dan in overtreding. Zij riskeren met een dergelijke overtreding een boete en in het uiterste geval zelfs een verkoopverbod op de betreffende game. Spelers die de lootboxen kopen zijn niet in overtreding en lopen dus niet het risico een boete te krijgen.