Goedkope en betrouwbare open jukeboxen

Het zoeken naar een mooie jukebox is voor een leek niet moeilijk; het is namelijk een kwestie van smaak welke jukebox als mooi wordt ervaren. Wat wel lastiger is, is om de keuze mede te baseren op de specifieke betrouwbaarheid en kwaliteit van het type jukebox; aan de meer algemene kooptips is een apart artikel gewijd.

Inleiding

In dit artikel worden slechts open jukeboxen behandeld, bij dichte jukeboxen zijn de prijzen dusdanig laag dat het niet zo moeilijk is om een betrouwbaar, goed exemplaar eruit te halen. Op de markt van de open jukeboxen echter, worden voor gerestaureerde types vaak hoge prijzen gevraagd. Veel is ook afhankelijk van het type van de jukebox, een gewilde jukebox met veel selectiemogelijkheden kost meer dan een minder gewild type. Het voordeel van deze constructie is dat er een aantal minder gewilde, goede jukeboxen uit te halen zijn. Een aantal hiervan wordt hier behandeld, de gemiddelde prijs kan variëren tussen de 1000 en 3000 euro.

Wurlitzer Lyric

Hoewel Wurlitzer de bekendste naam op jukebox gebied is, is de Wurlitzer Lyric één van de goedkoopste open jukeboxen die er verkrijgbaar is. Dit heeft te maken met de herkomst van deze jukebox; in tegenstelling tot de Amerikaanse Wurlitzer jukeboxen, betreft het hier een Duitse Wurlitzer; een contract met het Amerikaanse bedrijf stelde het Duitse Wurlitzer in staat om specifiek op de Europese markt afgestemde boxen te verkopen. Een van de producten van deze Duitse fabriek is de Wurlitzer Lyric, die overigens in verschillende jaren weer een verschillend uiterlijk heeft. De (open) Lyric werd geproduceerd van 1961 t/m 1969, tijdens welke periode ook een aantal dichte Lyrics zijn geproduceerd. Qua formaat en uiterlijk doet deze jukebox in zekere mate wat onder voor zijn Amerikaanse soortgenoten, maar juist het strakkere design en het kleinere uiterlijk was nodig voor de Europese markt; alle opsmuk van Amerikaanse boxen werd hier minder gewaardeerd en daarbij waren veel café's in Europa simpelweg te klein om de grote Amerikaanse kasten te huisvesten. Als resultaat van de Europese omgeving, hoefde de jukebox ook niet zo'n hard volume te produceren als de Amerikaanse kasten; iets waardoor deze jukebox tegenwoordig minder gewaardeerd wordt door verzamelaars.

Ondanks de iets mindere geluidskwaliteit (vooral volume) ten opzichte van Amerikaanse jukeboxen, is deze Lyric wel zeer betrouwbaar vanwege de no-nonsense techniek. Daarnaast zien deze jukeboxen zelfs met een aantal kleine beschadigingen er nog goed uit, iets wat niet bij alle Amerikaanse boxen het geval is. Ook zijn beschadigingen zelf nog goed te herstellen, net als bij de techniek overigens. Onderdelen zijn ook zeer goed verkrijgbaar; er zijn vaak goedkope onderdelen te vinden op jukeboxbeurzen, maar ook op internet. Ook voor een volledige restauratie zijn er goedkope donorjukeboxen te vinden. De prijs van een Wurlitzer Lyric ligt, afhankelijk van het specifieke type, tussen de 1000 en 1500 euro. Opknappers zijn nog goed te vinden voor 500-800 euro.

NSM Serenade

De NSM Serenade is ook weer een Duitse jukebox, deze keer van het wat minder bekende merk NSM. De Serenade werd geproduceerd van 1963 tot 1966, weer specifiek voor de Europese markt. Als resultaat hiervan is het uiterlijk dus ook bij deze jukebox wat strakker en kleiner dan bij Amerikaanse varianten, en het geluid doet ook wat onder voor deze overzeese soortgenoten. Ondanks deze wat negatieve kenmerken kan een Serenade nog steeds een zeer mooie toevoeging voor de woonkamer zijn. Het selectiemechanisme heeft wat weg van dat van een Seeburg, maar is wel nog zichtbaar. De betrouwbaarheid is ook bij deze jukebox goed te noemen, al moet er wel opgelet worden dat er wel goed onderhoud gepleegd is aan de Serenade; vaak worden juist deze jukeboxen wat genegeerd door de Nederlandse markt.

De prijzen van een NSM Serenade liggen iets lager dan die van de Lyric, vaak schommelen ze rond de 1000 tot 1200 euro. Voor minder dan 1000 euro zal er slechts zeer zelden een aangeboden worden; het betreft immers nog steeds een open jukebox.

Seeburg M100B

De Seeburg M100B is wellicht een van de bekendste Seeburg jukeboxen aller tijden. Dit is niet verwonderlijk, omdat toen de jukebox gepresenteerd werd in 1950 deze de gehele jukeboxmarkt veranderde. Het was de eerste jukebox die alleen maar 45toeren platen afspeelde, en introduceerde (samen met de M100A) met het toentertijd moderne design een nieuwe periode in jukeboxdesign: De “silver age”. Het verschil met de voorgaande “Golden Age”, was dat nu chroom de plek in had genomen van het plastic dat de eerste jukeboxen domineerde.

Ondanks deze roemrijke geschiedenis van de M100B, zijn deze jukeboxen tegenwoordig niet veel waard; er zijn er zoveel van verkocht dat de jukebox tegenwoordig onder verzamelaars enigszins saai en standaard aandoet. Het door hout gedomineerde uiterlijk doet hier nog eens een schepje bovenop. Anderzijds is het door deze eigenschappen wel een zeer goed geprijsde jukebox geworden, veel worden er in een mooie staat voor net onder de 3000 euro aangeboden. Ondanks de grote betrouwbaarheid van Seeburg boxen, zijn deze modellen wel een crime om aan te werken als er iets stuk aan gaat. De technologie van een Seeburg is in die zin irritant ingewikkeld; hierdoor heeft de jukebox echter wel een prachtig geluid. Let bij deze types wel op eventuele selectieproblemen; veel Seeburg jukeboxen hebben hier wat last van.

Seeburg AY en DS

De Seeburg AY en de DS lijken qua technologie zo sterk op elkaar dat zij in één stuk behandeld kunnen worden. Hoewel het uiterlijk van deze open jukeboxen sterk afwijkt van dat van de oudere jukeboxen, kan juist deze wat modernere verschijning bij sommige interieurs een toegevoegde waarde hebben. Daarnaast staan deze AY en DS jukeboxen bekend om hun betrouwbaarheid, geluidskwaliteit en gunstige prijs; een AY of een DS kan voor tussen de 1500 en 2000 euro al op de kop getikt worden. Let bij de DS wel op de “oortjes”, dit zijn de kleine boxjes die links en rechts aan de jukebox hangen. Bij de AY ontbreken dergelijke boxjes.

AMI J en AMI K

De AMI J en de AMI K (King) bieden veel jukebox voor weinig geld. Hoewel het nogal grote kasten zijn, is het uiterlijk zeer aantrekkelijk en is ook het zicht op de mechaniek een lust voor het oog. De technologie van beide jukeboxen is nagenoeg gelijk, net als de prijzen; voor tussen de 2500 en 3000 euro zijn er al een aantal mooie exemplaren verkrijgbaar. Let wel op bij deze types; vaak worden ze door onhandige knutselaars zelf “gerestaureerd” of opgekalefaterd, wat de jukebox meestal geen goed doet. Hoewel deze AMI's, in tegenstelling tot veel andere AMI's, nog redelijk betrouwbaar zijn, zijn juist die verknutselde exemplaren de reden van de slechte naam van deze modellen.

Let bij de aanschaf van een AMI J of AMI K niet alleen op niet-organieke kenmerken wat onnodig geknutsel verraad, maar ook op het selectiegedrag na langere tijd. Een bekend probleem van deze AMI's kan zijn dat zij na een aantal plaatjes gespeeld te hebben, als het ware blijven hangen bij het selecteren; er wordt dan een plaatje gepakt, die onmiddellijk weer terug gezet wordt, om deze vervolgens weer te pakken, enz. Door de jukebox een tijdje te laten spelen voor over te gaan tot een koop, kunnen types met dit probleem vermeden worden.