Magnetron: bord warm, eten koud. Hoe komt dit?

De magnetron heeft vele voordelen maar ook enkele nadelen. Zo kun je merken dat het bord dat je in de oven zet heel erg warm wordt terwijl het eten nog koud is. Ook kan het bord in het midden gloeiend heet worden waardoor je het niet op schoot kunt zetten terwijl je het aan de buitenkant nog prima met je handen op kunt pakken. Om te begrijpen hoe dit komt moet je iets meer weten over de werking van de microgolven in de magnetron.

Bord in de magnetron

• Magnetron, ideaal om eten op te warmen
• Werking van de magnetron
• Bord is heet, maar het eten niet. Hoe kan dit?
• Eten nog gedeeltelijk bevroren
• Borden speciaal voor in de magnetron

Magnetron, ideaal om eten op te warmen

De magnetron is uit veel huishoudens niet meer weg te denken. Verschillende gerechten opwarmen die je van te voren hebt gemaakt voor een groot diner, leden van het gezin die later thuiskomen in staat stellen om op een later tijdstip te eten of gewoon lekker makkelijk een kant-en-klaarmaaltijd prepareren. Het zijn allemaal handelingen die mogelijk worden gemaakt wanneer je een magnetron in huis hebt. Het gebruik van een magnetron heeft echter ook nadelen. Zo wordt het bord waarop je je eten opwarmt vaak gloeiend heet waardoor je het niet zomaar op je schoot of zonder onderlegger op de tafel kunt leggen. En dat terwijl het eten niet warmer is dan wanneer het rechtstreeks uit pan of oven komt. In veel gevallen is het eten zelfs helemaal nog niet warm genoeg. Hoe komt dat je bij gebruik van een magnetron soms wel een warm bord hebt maar toch zit met een koude maaltijd?

Werking van de magnetron

Om wat meer te begrijpen van hoe het kan dat je eten soms niet goed warm wordt is het belangrijk om de basics van de werking van een magnetron te kennen. Een magnetron is een oven met daarin een vacuümbuis die microgolven produceert. Elektronen bewegen zich door deze buis in een magnetisch veld waardoor een elektromagnetische straling ontstaat met een bepaalde frequentie die wordt uitgedrukt in GHz. Hiermee wordt invloed uitgeoefend op het voedsel dat je in de magnetron plaatst. Dit voedsel bestaat uit moleculen. De golven die binnenin de magnetron geproduceerd worden kunnen de ruimte niet uit en weerkaatsen tegen de wanden van het apparaat. Daarbij dringen ze door in het voedsel. Door de manier waarop de moleculen in het voedsel onder invloed van de microgolven gaan bewegen stijgt de temperatuur en warmt je voedsel op.

In een magnetron ontstaan wat in de natuurkunde heet 'staande golven'. Hierdoor is de opwarming van hetgeen je in de magnetron plaatst niet gelijkmatig. De beste oplossing die hiervoor geboden kan worden is een draaiend plateau dat ervoor zorgt dat niet één gedeelte van het voedsel overmatig wordt blootgesteld aan microgolven en een andere juist te weinig.

Bord is heet, maar het eten niet. Hoe kan dit?

Het kan voorkomen dat je een bord met eten uit de magnetron haalt dat gloeiend heet is terwijl het voedsel koud of niet meer dan lauw is. Dat was natuurlijk niet de bedoeling. Dit kan echter gebeuren wanneer je gebruik maakt van ongeglazuurd keramiek. In de vaatwasser of bij het afwassen met de hand kunnen minieme hoeveelheden vocht in het aardewerk doordringen. Dit vocht kan in de magnetron straling absorberen, wat ervoor zorgt dat je bord gloeiend heet wordt terwijl het voedsel nog niet voldoende straling heeft opgevangen om op te warmen tot de gewenste temperatuur. Dit kan zelfs gevaarlijk zijn omdat borden erdoor kunnen barsten. Maak je gebruik van borden die wel geglazuurd zijn maar zijn er bij het productieproces kleine hoeveelheden lood of arsenicum in terecht gekomen dan kan een vergelijkbaar effect optreden.

Ook kun je merken dat het bord aan de zijkanten - waar geen eten ligt - makkelijk met de hand te hanteren is terwijl het in het midden en aan de onderkant gloeiend heet is, waardoor je het niet op je schoot kunt zetten. Dit komt doordat de hitte door het voedsel gevangen wordt gehouden en zich dus allemaal op het midden concentreert. De microgolven oefenen niet tot nauwelijks invloed uit op de randen van het bord. Wil je toch met het bord op schoot eten dan kun je het beter eerst even overscheppen op een ander bord of er een opgevouwen theedoek onder leggen.

Eten nog gedeeltelijk bevroren

Een andere 'complicatie' die kan optreden bij het gebruik van een magnetron om eten op te warmen is dat delen van het voedsel nog bevroren blijken te zijn. Waar het opwarmen van voedsel op kamertemperatuur betrekkelijk eenvoudig is, is dit lastiger bij voedsel dat nog bevroren is. Water verwarmt namelijk heel makkelijk maar ijs niet. De beweging van de moleculen die nodig is voor verhitting komt in ijs namelijk maar moeilijk op gang. Is het ijs eenmaal begonnen met smelten waardoor water is ontstaan dan verwarmt het vervolgens in hoog tempo. Het kan echter voorkomen wanneer je een gedeeltelijk bevroren maaltijd in de magnetron zet dat het ontdooide deel goed warm is terwijl het bevroren deel nog ijs bevat. Het geniet daarom de aanbeveling om alleen voedsel in de magnetron te doen dat of geheel bevroren is, of geheel ontdooid maar niet deels bevroren en deels ontdooid.

Borden speciaal voor in de magnetron

Er bestaan ook borden die speciaal gemaakt zijn om je eten goed gelijkmatig te verwarmen. Zo zijn er borden met deksel en een ventiel. Dit voorkomt gelijk dat het eten gaat spetteren en de binnenkant van de magnetron vies wordt. Tevens bestaan er handige apparaatjes waarmee je in de magnetron een ei kunt koken of een omelet kunt klaarmaken.