Virtueel vliegen: Microsoft Flight Simulator en anderen

Het is inmiddels alweer een tijdje geleden dat de eerste vluchtsimulator, of “flight simulator” zoals het in het Engels heet, voor het eerst op de markt kwam. De eerste flight simulator dateert uit 1980. Eigenlijk is een flight simulator geen computerspel, maar een serious game. Een flight simulator heeft namelijk niet levels zoals in een normaal computerspel, het gaat puur om een zo realistisch mogelijke nabootsing van vliegen met alles wat daar bij komt kijken. De meest bekende en populaire flight simulator is Microsoft Flight Simulator.

Het begin van virtueel vliegen

De ontwikkeling van de eerste flight simulator begon in 1977 door Bruce Artwick. Via zijn bedrijf subLOGIC bracht hij in 1980 zijn eerste versie op de markt. Deze eerste versie was gemaakt voor de Apple II en kort daarna volgde er ook een versie voor de Tandy TRS-80. De simulator was uitermate eenvoudig met lage resolutie zwart/wit beelden. De omgeving bestond uit eenvoudige draadmodellen, zonder werkelijke 3D-objecten. Er was keuze uit slechts één vliegtuig en twee vliegvelden in het zeer beperkte gebied waar men kon vliegen. Ook het controle paneel was eenvoudig van opzet met alleen de meest belangrijke meters.

De eerste PC versies
Pas in 1982 kwam de eerste versie voor de IBM-PC op de markt. Deze versie was ook ontwikkeld door subLOGIC, maar werd onder licentie verkocht door Microsoft. Kort daarna volgde de tweede versie, welke op enkele punten was verbeterd. Beide versies konden gebruikt worden met zowel een zwart/wit monitor als een CGA monitor. De destijds zeer moderne CGA monitor maakte een vier kleurig beeld mogelijk. Ook was het mogelijk om een kleuren tv te gebruiken, waarbij met de eerste versie een vier kleurig beeld en de tweede versie zelfs een vijftien kleurig beeld mogelijk was. Latere updates van de tweede versie ondersteunden ook Hercules en de in 1984 geïntroduceerde EGA videokaarten.

Opmerkelijk detail is dat de eerste twee versies niet onder MS-DOS draaiden, maar voorzien waren van een eigen besturingssysteem. Feitelijk waren deze versies geprogrammeerd in assembly language met de noodzakelijke input/output code. Hierdoor was een besturingssysteem overbodig, wat handig was omdat computers in die tijd meestal niet waren voorzien van een harde schijf. De 5.25” diskette het diskettestation steken en de computer opnieuw opstarten was alles wat nodig was om het programma te starten. Deze methode bleek overigens ook effectief tegen het maken van illegale kopieën, aangezien de diskette niet zomaar onder MS-DOS kon worden gekopieerd. Ondanks de efficiënte programmacode was er in die tijd toch een behoorlijk kostbare PC nodig om het programma te kunnen draaien. Latere versies van Microsoft Flight Simulator waren in C/C++ geprogrammeerd en maakten gebruik van de gewone DOS (en later Windows) bestandsstructuur.

Flight Simulator voor andere systemen

In de loop van de jaren bracht subLOGIC ook versies uit voor andere computers zoals de Commodore 64, Amiga, Atari 800 en Apple Macintosh. Flight Simulator 2 voor de Apple II was in die tijd de mooiste versie. Dit kwam door het prachtige kleurenscherm van Apple, waar deze Flight Simulator versie optimaal gebruikt van maakte. Voor Apple systemen was versie 4 voor de Macintosh de laatste. Latere versies waren alleen nog maar beschikbaar voor de IBM-PC en werden uitsluitend nog door Microsoft uitgebracht.

Verdere ontwikkeling door de jaren heen

Om de zoveel jaar bracht Microsoft weer een nieuwe versie uit, met elke keer grote verbeteringen. In 1995 kwam de laatste versie voor MS-DOS op de markt, versie 5.1. Deze was voor het eerst ook verkrijgbaar op CD-ROM. Kort daarna bracht Microsoft de eerste Windows-versie uit. Deze versie kreeg de productnaam “Flight Simulator for Windows 95”. Opmerkelijk genoeg draaide de Windows-versie aanmerkelijk vlotter dan de DOS-versie op eenzelfde systeem, ondanks een aantal grafische verbeteringen. Dit was overigens de laatste versie waar Bruce Artwick aan mee werkte.

In de jaren die volgden begon Microsoft Flight Simulator een steeds realistischer en ook een steeds groter programma te worden. Gelukkig zorgde Microsoft er zo veel mogelijk voor dat oudere scenery, vliegtuigen en andere toevoegingen die voor de voorgaande versie waren gemaakt, nog steeds werkten in de nieuwste versie. Het nadeel daarvan was dat de nieuwere versies iedere keer toch weer deels gebaseerd waren op oudere code. Mede daarom klaagde men vaak dat de nieuwste Microsoft Flight Simulator veel te zwaar was voor de PC, waardoor men niet de maximale grafische instellingen kon benutten. Vaak draaide het programma pas echt goed op de nieuwste (en duurste) PC die pas een jaar later na de introductie van een nieuwe versie te koop was.

De laatste versie van Microsoft Flight Simulator

In 2006 bracht Microsoft de laatste versie van Flight Simulator uit, FSX genaamd. De Romeinse X staat voor versie 10, wat ook overeen komt met het interne versie nummer. Een jaar later kwam het uitbreidingspakket “Flight Simulator X: Acceleration” op de markt. Het pakket bestond uit drie nieuwe vliegtuigen en enkele nieuwe missies. Ook waren er enkele verbeteringen doorgevoerd, waaronder verbeterde ondersteuning voor multi-core processors en DirectX 10. De verbeteringen waren overigens ook beschikbaar voor mensen zonder het Acceleration pakket, door middel van de gratis update SP2.

Inmiddels is Microsoft gestopt met de Flight Simulator serie. Door een reorganisatie besliste Microsoft dat het team van Aces Studio, welke verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van de Flight Simulator serie, te ontslaan.

Andere tijden braken aan

In februari 2010, een jaar na het sluiten van de Aces Studio, bracht Microsoft een nieuwe flight simulator op de markt: Microsoft Flight. Dit product had echter slechts een kort leven, want Microsoft stopte het project al in juli van datzelfde jaar. Voor velen kwam dat niet als een verrassing, aangezien er een stortvloed aan kritiek los was gekomen. Microsoft Flight was namelijk meer een spel dan een serieus simulatie programma. Veel liefhebbers van de Flight Simulator serie lieten Flight dan ook links liggen, ondanks een aantal grafische verbeteringen ten opzichte van FSX.

Met Flight had Microsoft het verdienmodel geheel veranderd. In tegenstelling tot de Flight Simulator serie, was Flight geheel gratis te downloaden. Alleen betekende dat wel dat er slechts in een beperkt gebied gevlogen kon worden, een gedeelte van het eiland Hawaï in dit geval. Ook was er keus uit slechts enkele vliegtuigen. Uitbreidingen konden worden gedownload via Microsoft, maar wel tegen betaling. Dit verdienmodel zou uiteindelijk een stuk meer opleveren, tenminste, als het was aangeslagen.

De toekomst van Microsoft Flight Simulator

Momenteel is er geen zicht op een eventueel nieuw leven voor de Microsoft Flight Simulator serie. Ondanks dat zijn er nog steeds veel mensen die zich dagelijks vermaken met FSX en zelfs nog met oudere versies. Ook worden er nog steeds gratis en betaalde add-on producten gemaakt voor FSX en in mindere mate voor FS2004. Daarnaast zijn er steeds meer mensen die overstappen op X-Plane, aangezien deze nog wel in ontwikkeling is en qua mogelijkheden zeker als een waardig alternatief kan dienen.

X-Plane

Een andere en inmiddels zeer geavanceerde flight simulator is X-Plane. Deze door Laminar Research ontwikkelde flight simulator heeft echter een geheel andere basis. De flight simulator van Microsoft werkt door middel van waarden die voor elk soort vliegtuig het vlieggedrag bepalen. Zo vliegt een groot commercieel toestel zoals de Boeing 747 heel anders dan een klein sportvliegtuigje zoals de Cessna 172. X-Plane daarentegen werkt met de realtime berekening van de krachten op ieder vlak van het vliegtuig. Dit heeft het voordeel dat wanneer men een 3d-model van een vliegtuig ontwerpt voor X-Plane, deze zich precies zo zal gedragen als in werkelijkheid. Uiteindelijk is geen van beide methodes beter of slechter, zolang de waarden van een vliegtuig in Microsoft Flight Simulator maar goed kloppen met de werkelijkheid.

De eerste versie van X-Plane was eigenlijk een bètaversie, uitsluitend beschikbaar voor de Macintosh. Pas in 1996 kwam de tweede versie op de markt, welke speciaal was gemaakt voor Windows. De meest recente versie is beschikbaar voor OSX, Windows en Linux. Ook zijn er eenvoudigere versies voor mobiele apparaten die draaien op iOS, WebOS en Android. Versie 10 is tot nu toe de meest geavanceerde flight simulator ooit gemaakt voor een PC. In tegenstelling tot Microsoft, wordt X-Plane nog altijd doorontwikkeld en zijn er met enige regelmaat gratis updates beschikbaar. X-Plane 10 is er nu ook in 64-bit uitvoering en heeft een groot aantal verbeteringen ten opzichte van FSX.

Een aantal noemenswaardige kenmerken zijn:

• Zeer realistische eigenschappen van vliegtuigen.
• Optimaal gebruik van meerdere processor kernen en 64-bits architectuur.
• Geavanceerde weer simulatie.
• Realistische omgeving (scenery) van bijna de gehele wereld.
• Start- en landingsbanen volgen de contouren van het landschap.
• Realistische plaatsing van huizen en bomen op het landschap.
• Accuraat geplaatste wegen met realistisch rijdend verkeer.
• Realistische belichting en schaduwen.
• Nabootsing van birdstrikes (aanvaringen met vogels).
• Software waarmee men zelf vliegtuigen kan maken wordt standaard meegeleverd.
• Een groot aantal vliegtuigen is standaard meegeleverd, waarvan enkele zeer gedetailleerd zijn.

Nadelen van X-Plane

Een nadeel van X-Plane is momenteel nog het kleine aantal beschikbare gratis en betaalde add-on producten. In de loop van de jaren zijn er vele kwalitatief hoogwaardige add-on producten verschenen voor zowel versie 9 als versie 10 van Microsoft Flight Simulator. Zoals bijvoorbeeld de zeer realistische Boeing 747 van PMDG. Add-on producten van vergelijkbare hoge kwaliteit zijn helaas nog schaars voor X-Plane, maar daar begint langzaam wel verandering in te komen.

En ander nadeel is de prijs: met ruim 80 euro ligt deze toch wel wat hoger dan de 45 euro die voor FSX moet worden neergelegd. Maar daarvoor krijg je wel 8 dual layer DVD's met scenery van de gehele wereld. Bij FSX krijg je dat overigens ook, maar dan wel minder gedetailleerd. Dat is ook wel merkbaar aan de benodigde schijfruimte. Bij FSX is dat maar zo'n 16,5 Gb, terwijl X-Plane bijna 57 Gb nodig heeft!

Aerofly FS

Deze flight simulator heeft zijn beperkingen, maar ziet er wel schitterend uit. Het bedrijf er achter had al jaren ervaring met hun simulatie software voor radiografische vliegtuigen, dus de stap naar een simulatie van echte vliegtuigen was niet zo groot. Aerofly FS verscheen in december 2011 op de markt voor een prijs van 49,99 euro. De simulator staat op twee dual layer DVD's en is beschikbaar voor zowel Windows als OSX. Helaas kan er alleen in Zwitserland worden gevlogen. Gelukkig wel een prachtig gebied, maar uitbreidingen naar andere gebieden in de wereld zijn niet mogelijk.

Het realisme is wel redelijk in orde, al is de simulator niet zo geavanceerd zoals bijvoorbeeld X-Plane. Er is keuze uit acht verschillende vliegtuigen, die er stuk voor stuk prachtig uit zien. Deze vliegtuigen bestaan uit zweefvliegtuigen, kleine sportvliegtuigjes en een gevechtsvliegtuig. De omgeving is zeer mooi en realistisch. Helaas is het alleen mogelijk om overdag te vliegen en zijn er geen seizoenen. In feite staat de tijd dus stil.

Aerofly FS is eigenlijk alleen geschikt voor mensen die graag een klein vliegtuig willen besturen en op zicht willen navigeren. Groot voordeel is wel dat de besturing niet zo moeilijk is, wat de drempel behoorlijk verlaagt voor mensen die nog nooit met een flight simulator bezig zijn geweest. Een leuk detail zijn de realistische crash effecten, welke bij de twee eerder besproken flight simulators ontbreken. De systeemvereisten vallen best mee, er is geen beest van een machine nodig om dit programma goed te kunnen draaien. Dit zal ongetwijfeld te maken hebben met de beperkte mogelijkheden.

FlightGear

In tegenstelling tot de eerder besproken flight simulators, is FlightGear geheel gratis. Helaas is dat ook goed te merken. Vergeleken met FSX en X-Plane is dit een nogal krakkemikkig programma. Het FlightGear project begon in 1996 en de eerste versie kwam een jaar later uit. Het project is geheel open source, dus iedereen kan de code inzien en veranderen. De kwaliteit van de omgeving en vliegtuigen is nogal teleurstellend. Ook draait het programma niet lekker, het laden duurt lang en zelfs op een relatief snelle PC zijn de beelden niet echt vloeiend.

Natuurlijk is het programma voortdurend in ontwikkeling en daarom zal het wellicht de komende tijd een steeds serieuzer alternatief worden voor betaalde flight simulators. Pas trouwens wel op met de commerciële producten “Flight Pro Sim” en “Pro Flight Simulator”. Dit zijn namelijk kopieën van een oudere FlightGear versie, maar worden verkocht onder andere namen. Helaas is dit legaal, omdat de licentieovereenkomst van FlightGear het niet verbied. Mogelijk worden er ook nog andere productnamen gebruikt voor hetzelfde doel.

Fly! Legacy

Een andere gratis flight simulator is het in Frankrijk ontwikkelde Fly! Legacy. Ook dit betreft een open source project, maar heeft wel een aantal beperkingen. Zo is er maar keus uit slechts twee verschillende vliegtuigen en ongeveer 80 vliegvelden. Add-on producten zoals scenery en vliegtuigen van het inmiddels bejaarde Fly! II kunnen ook gebruikt worden in deze simulator. Fly! II was overigens een door Terminal Reality Inc (TRI) ontwikkelde flight simulator die uit kwam in 2001.

Deze nieuwere flight simulator is dan wel op aardig wat punten verbeterd ten opzichte van Fly! II, maar niet te vergelijken met de eerder besproken commerciële flight simulators. Wel een voordeel zijn de milde systeemvereisten, waardoor Fly! Legacy op zelfs een wat oudere PC prima werkt.