De geschiedenis van Tonomat

Hoewel het één van de minder bekende jukeboxmerken is en het bedrijf zeker niet lang bestaan heeft, zijn er op diverse beurzen nog steeds redelijk veel Tonomat jukeboxen te vinden. Hoewel dit Duitse merk bij onze Oosterburen meer gezocht wordt dan bij ons, zijn er hier ook nog enkele gerestaureerde exemplaren te vinden: de kwaliteit kan echter niet tippen aan die van de grote Amerikaanse merken uit deze tijd.

Eerste jukebox: Telematic 100

De eerste jukebox van het merk Tonomat was de Telematic 100 uit 1955. Deze werd 2 jaar lang geproduceerd, tot 1957. Het model kon 50 plaatjes bevatten, maar het bijzondere aan dit model was het design. Hoewel het qua kwaliteit geen concurrentie voor de topmerken was, was het design wel heel opmerkelijk en modern te noemen. Het gedeelte waar de speelmechaniek te zien was, werd aan beide zijden verkleind door de verlichte selectieborden en onder het glaasje zat een grote ronde schijf met gaten, zoals bij oude bakelieten telefoons. Met deze draaischijf moesten de selecties worden ingevoerd, iets dat we ook terugzien bij andere minder bekende jukeboxmerken zoals United (van Williams). De onderzijde van de jukebox werd gekenmerkt door één centrale grote plastic grill die voor de kenmerkende verlichting zorgt.

Telematic 200

De Tonomat Telematic 200 uit 1957 was bedoeld als opvolger van de Telematic 100 en werd tot 1959 geproduceerd. Deze nieuwe Telematic had echter een totaal ander uiterlijk dan zijn voorganger. De kast werd gekenmerkt door een golvend uiterlijk, wat de kast deed denken aan een buikdanseres, met een groot bord met de selecties aan de bovenkant van de ruit die het selectiemechanisme weergaf. Aan de onderzijde was de grote plastic grill nu vervangen door een golvende zilver aandoende metalen plaat. Het selecteren moest nog steeds gebeuren met de telefoon draaischijf, er waren nu 200 selecties mogelijk.

Panoramic 200

In 1959 kwam het merk met een uitdagender design op de proppen met de Panoramic 200. Dit model had uiterlijk al iets meer weg van de gangbare modellen van de concurrenten, hoewel het selectiemechanisme bij dit model wel heel erg in het oog sprong. De glazen plaat die het selectiemechanisme moest weergeven nam bijna de helft van de jukebox in beslag, dit ook omdat daarachter een bijzondere constructie zat. Een grote ronde plaat met de te kiezen selecties zat nu namelijk direct onder de grote ring met alle plaatjes erop, waarboven nog een keer de afspeelarm zich bevond. Bij dit model is het dan ook niet mogelijk om in één oogopslag alle 200 mogelijke selecties te zien, maar moet de rol eerst gedraaid worden zodat er daarna een selectie kan worden gemaakt. Deze modellen zijn wel al meer gezocht dan de Telematic 200, aangezien deze bijzondere constructie voor sommigen ook een aantrekkingskracht heeft.

Teleramic 200

In tegenstelling tot de eerste modellen, die meerdere jaren mee moesten gaan, kwam het merk één jaar na de Panoramic al met een nieuw model: de Teleramic 200 uit 1960. Hoewel de kast zelf slechts een aantal kleine wijzigingen onderging om tot dit nieuwe model te komen, werd er nu wel afgezien van de aparte weergave van de selectiekaartjes. Deze werden nu, zoals bij de meeste merken, weergegeven boven het selectiemechanisme op ooghoogte. Dit zorgde ervoor dat dit model een veel conventioneler uiterlijk kreeg dan zijn voorganger. Er moest bij deze nieuwe Tonomat nog steeds een keuze gemaakt worden door een grote telefoonschijf, bij dit model was deze aan de bovenkant in het midden bij de glazen plaat gepositioneerd. In 1962 werd dit bij de nieuwe Teleramic 200 veranderd, naar de wederom conventionelere selectieknoppen.

Het laatste model van Tonomat zou helaas de Teleramic zijn. Technisch waren het geen concurrenten voor de Amerikanen, ze gebruiken bijvoorbeeld dezelfde versterker voor al hun modellen en wogen slechts de helft van de Amerikaanse kasten, maar uiterlijk zijn er door dit bijzondere merk wel een aantal bijzondere jukeboxen gemaakt. Het was tevens het enige Duitse jukeboxmerk dat niks anders produceerde dan jukeboxen, de slechte verkoopcijfers hebben het bedrijf uiteindelijk de das omgedaan.