De Filben Maestro

De Filben Maestro is één van de meest gezochte 78toeren jukeboxen. Hoewel het merk zelf bijna geen jukeboxen verkocht, is juist die zeldzaamheid tegenwoordig de troef van het huidige succes. Het design van de jukebox is van Raymond Loewy, die zelf één van de grootste industrieel ontwerpers van de 20ste eeuw genoemd kan worden.

De Mirrocle

Het begin van de Filben Maestro was het ontwerp van een selectiemechanisme voor 30 platen door William Filben. Deze William Filben nam zijn ontwerp mee naar David Rockola, van het grote Rock-Ola concern, die besloot om het mechanisme te produceren en een jukebox met dit mechanisme te verkopen. Deze zouden wel onder de naam “Filben” verkocht worden, om zo de naam van Rock-Ola niet te beschadigen als het mechanisme onvoldoende zou werken. Zo kon Rock-Ola het mechanisme zonder zorgen testen.

De eerste prototypen van Filben jukeboxen werden in september 1938 geproduceerd, maar enkele jaren later stierf William Filben helaas op 1 mei 1940. Hoewel de naam Filben niet officieel geregistreerd was, wilde Rock-Ola het contract gewoon door laten gaan en warden de rechten van de naam aan Bernice Filben, zijn weduwe, en zijn drie dochters gegeven. Later zou Bernice Filben Rock-Ola verlaten en een eigen bedrijf oprichten: Filben Manufacturing Co. Onder deze naam stalde zij ook de rechten voor het merk Filben, echter kreeg zij hiervoor wel 51% van de aandelen voor terug. De andere aandeelhouder van het bedrijf was Leonard E. Baskfield, met 49% van de aandelen.

De eerste modellen van Filben heetten Mirro-cle Music, deze naam was gekozen als samenvoeging van de woorden mirror en miracle. De daadwerkelijke productie van de jukeboxen werd uitbesteed aan Batavia Metal Products Inc., en de distributie werd uitbesteed aan de U.S. Challenge Co. Het contract met Batavia Metal Products Inc. voorzag in een initiële hoeveelheid van 10.000 jukeboxen, echter was het volgens het contract wel mogelijk om het ontwerp te herzien, de Mirro-cle was namelijk een zogenoemde hideaway jukebox: een jukebox die klein moest zijn en weggestopt moest kunnen worden om geen aandacht te trekken.

De Maestro

De productie van de Filben jukeboxen kwam helaas stil te staan door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en kon pas weer worden hervat in 1947. Op 27 maart 1947 werden er twee nieuwe modellen gepresenteerd, beiden zouden onder de naam Filben Maestro verkocht worden. Het eerste was een versie met rode plastics, de FP-300 die tegenwoordig het meest voorkomt. De tweede wersie was een tegenwoordig zeer zeldzame groene versie, die FE-300 werd genoemd. Ze staan nu ook wel eens bekend onder FP-305 en FE-305. Het typerende design, wat aan een klassieke locomotief uit de jaren veertig doet denken was een ontwerp van de beroemde industrieel ontwerper Raymond Loewy. Deze ontwerper heeft onder andere ook het logo van Shell, het witte pakje van Lucky Strike, enkele locomotieven, het logo van de SPAR, enkele Studebakers, het interieur van de Concorde en nog vele andere iconen uit de vorige eeuw ontworpen.

Ondergang

Hoewel Filben onder de vleugels van Rock-Ola was vertrokken, deed dit het bedrijf uiteindelijk geen goed. Rock-Ola zag de concurrentie van Filben als een bedreiging voor de eigen producten, aangezien de Rock-Ola’s uit die tijd 20 selecties hadden en de jukebox van Filben al 30. Rock-Ola startte een rechtzaak rondom een aantal patenten tegen Filben, die uiteindelijk in augustus 1948 in het voordeel van Rock-Ola werd beslist. Hierdoor moest Filben in 1948 de productie pauzeren en in 1949 uiteindelijk verplicht stoppen met de productie. Uiteindelijk zijn er slechts 896 exemplaren van de Filben Maestro gemaakt.

De huidige waarde van een Filben Maestro is lastig in te schatten. Hoewel er prijzen genoemd worden vanaf zo’n 6.000 euro, zorgt de zeldzaamheid van het model ervoor dat er ook makkelijk meer dan 20.000 euro voor betaald wordt. Zelfs op een markt met dusdanig veel jukeboxen als Nederland, is het een zeldzaamheid dat er één te koop wordt aangeboden.