Sporza (VRT): tv, radio, internet en livestream

Sporza is de overkoepelende merknaam van alle sportuitzendingen van de Vlaamse publieke omroep (VRT) op tv en radio. Daarnaast heeft Sporza een uitgebreide website waarop men het sportnieuws kan volgen. Er zijn in de rubriek 'Nu Live' op die site ook veel livestreams te vinden voor de sportfans in België. Eveneens bieden zij de Sporza App aan, waarmee men op een smartphone het sportnieuws kan volgen en per livestream naar wedstrijden kan kijken.

Geschiedenis: BRT en VRT

In 1930 kreeg België een publieke omroep. Deze nationale omroep van België droeg tot 1960 de naam NIR (Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep). Vanwege de introductie van de tv in de jaren vijftig in België moest de publieke omroep gereorganiseerd worden. Daarom kreeg de omroep met ingang van 1960 officieel een nieuwe naam: de BRT (Belgische Radio en Televisie).

Franstalig en Nederlandstalig

In de praktijk waren er in België echter altijd twee publieke omroepen: één afdeling die de Franstalige zenders beheerde en één die de Nederlandstalige zenders beheerde. Op den duur besloot men om deze splitsing ook in de namen van de omroepafdelingen duidelijk te maken. Met ingang van 1991 kreeg het Nederlandstalige deel de naam BRTN. In die afkorting stond N logischerwijs voor Nederlands(talig). Eind jaren negentig vond er in het federale België wederom een nieuwe herstructurering van de publieke omroep plaats. Hierbij kreeg de Nederlandstalige publieke omroep in België weer een nieuwe naam: VRT (Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie).

VRT en sport

De VRT heeft zich altijd geprofileerd als een omroep met een groot hart voor de sport. Men heeft altijd veel grote evenementen live op tv uitgezonden. In verhouding met bijvoorbeeld de Nederlandse buren van de NOS, zendt de VRT doorgaans vele malen meer wedstrijden live op tv uit. De NOS focust zich qua live-uitzendingen bijvoorbeeld vaak vooral op de weekends, terwijl de VRT ook doordeweeks vaak 's middags en 's avonds live sport uitzendt.

Sporza: een aparte sportzender op tv in 2004

Doordat de VRT zoveel sport uitzendt, kwam men in het verleden regelmatig in conflict met de reguliere (overige) programmering op de twee publieke Vlaamse zenders die men toen ter beschikking had (VRT één en Canvas). Dit dreigde in nog sterkere mate te gebeuren in de zomer van 2004. Er vonden toen heel veel grote evenementen plaats die de VRT live op tv wilde uitzenden, zoals het EK voetbal, Roland Garros, de Ronde van Zwitserland, de Tour de France, de Olympische Spelen, de Memorial Van Damme, enzovoort.

Deze zomer kreeg daarom de bijnaam 'de moeder aller sportzomers'. Mede omdat men in deze sportzomer toch voldoende zendtijd over wilde houden voor de reguliere programmering (de niet-sportprogramma's), besloot de VRT tijdelijk een extra tv-zender op te richten en die kreeg de naam Sporza. Die naam is een samenvoeging van de woorden 'sport' en 'forza'.

Op de zender Sporza was in de zomer van 2004 vanzelfsprekend het overgrote merendeel van de live sportuitzendingen van de VRT te zien. Alleen op momenten dat er twee grote evenementen tegelijk live werden uitgezonden, werd het ene evenement op Sporza uitgezonden en het andere op één van de twee reguliere zenders (VRT één en Canvas).

Sporza in 2004 niet in Nederland

Op de achtergrond speelde in 2004 bij deze keuze voor het oprichten van een extra zender echter ook een uitzendrechtenkwestie. Men dreigde voor bepaalde sportevenementen extra te moeten betalen, omdat de reguliere zenders van de VRT (één en Canvas) ook in Nederland te bekijken waren. Sommige organisatoren van grote sportevenementen redeneerden dat de VRT daarom eigenlijk niet alleen de uitzendrechten voor België moest betalen, maar ook voor Nederland.

Deze kwestie werd in 2004 tijdelijk opgelost door die nieuwe zender Sporza op te richten, die dat jaar niet in Nederland te ontvangen was. Het oprichten van Sporza werd daarom overigens ook door veel Nederlandse sportliefhebbers zeer betreurd. Velen keken bij diverse sporten liever naar de VRT, dan naar de NOS of Eurosport. In die sportzomer van 2004 konden ze echter de zender Sporza in Nederland dus niet ontvangen.

Uitzendrechtenkwesties: tv en livestream

Later is deze discussie over de uitzendrechten echter geluwd. Organisaties die de uitzendrechten verkochten, gingen inzien dat het op deze manier voor de VRT en veel andere publieke omroepen op den duur geen werkbare situatie was, als men veel extra geld moest betalen voor elk ander land waar zij ook op tv te zien waren.

Qua afscherming van uitzendrechten is men zich sindsdien meer op livestreams op het internet gaan richten, dan op tv. Voor die livestreams zijn grote boetesystemen ontstaan. Wanneer een omroep bijvoorbeeld alleen maar voor land A de uitzendrechten van een evenement heeft, dan kan men een grote boete krijgen als de livestream van die uitzending ook in andere landen via de site van de omroep te zien is. Daarom is de livestream van een sportevenement vaak 'geo-restricted', zodat die alleen in land A te zien is. Dat geldt overigens zeker niet voor alle evenementen. Het ligt puur aan het contract dat men voor dat evenement heeft afgesloten.

Sporza werd voortgezet als merknaam

Uiteindelijk heeft de aparte tv-zender Sporza alleen maar tijdens die sportzomer van 2004 bestaan: in totaal slechts 96 dagen. Daarna is de VRT echter de naam Sporza altijd blijven gebruiken als een overkoepelende merknaam voor haar sportuitzendingen. Zo heet de sportwebsite van de VRT nog altijd Sporza en heet de wekelijkse sportuitzending op zondagmiddag Sporza op Zondag.

Het grote praktische probleem van de zomer van 2004, het gebrek aan zendtijd op de twee zenders, is enige jaren later verdwenen omdat er in België een extra zender bijkwam. Die zender draagt de naam Ketnet, wat voorheen de overkoepelende benaming van de jeugdprogrammering op de publieke zender Canvas was. De zender Ketnet wordt sindsdien nog regelmatig gebruikt in drukke tijden voor live-uitzendingen van sportevenementen. Een andere praktische oplossing was, dat men bij de VRT meer gebruik ging maken van het internet om daar wedstrijden via een livestream op uit te zenden.

Sporza wielrennen

In België is wielrennen een extreem populaire sport. Sporza zendt daarom ook extreem veel wielerwedstrijden live op tv. Vele malen meer dan bijvoorbeeld NOS Studio Sport. Veel Nederlandse sportliefhebbers kennen de merknaam Sporza daarom vooral vanwege die wieleruitzendingen. Een groot deel van de Nederlandse wielerliefhebbers prefereert ook om wielrennen live op Sporza te bekijken, zelfs als het Nederlandse NOS diezelfde wedstrijd ook uitzendt.

Sporza versus Eurosport

Hoewel Sporza erg veel live wielrennen uitzendt, is men in de loop der tijd qua aantal koersdagen die ze per seizoen uitzenden wel duidelijk ingehaald door Eurosport, dat zich profileert als 'The Home Of Cycling'. Een grote slag in de concurrentiestrijd tussen Sporza en Eurosport werd in 2017 gewonnen door Eurosport, toen zij voor de lage landen exclusief de uitzendrechten verwierven van het Italiaanse organisatiebureau RCS. Hieronder vallen bijvoorbeeld de live-uitzendingen van de Giro d'Italia, Milaan-San Remo en de Ronde van Lombardije, die sindsdien allemaal dus niet meer live op Sporza te zien zijn, maar nog wel op Eurosport.

Veldrijden op Sporza

Sporza heeft niet alleen een focus op het live wegwielrennen, maar ook op het live veldrijden. In die sport waren ze jarenlang de absolute marktleider. Op den duur zijn echter de commerciële Vlaamse zenders VTM en Telenet Play Sports veel veldritten live gaan uitzenden.

Overige sporten op Sporza

Wielrennen is duidelijk de sport waaraan Sporza de meeste aandacht besteedt. Daarnaast is er op Sporza (tv en livestream) ook veel aandacht voor andere sporten die in België populair zijn, zoals voetbal, atletiek en MXGP. Verder besteedt Sporza ook veel aandacht aan grote internationale toernooien van diverse sporten waarop het nationale team van België actief is, zoals het WK volleybal en het WK basketbal.

Sporza Radio

Behalve een aparte sportzender op tv, kreeg Vlaanderen in de zomer van 2004 ook een aparte sportzender op de radio. Die kreeg als naam Sporza Radio en zond uit op de middengolf, op de frequentie 927AM. In tegenstelling tot de zender Sporza Tv heeft Sporza Radio ook na die sportzomer nog een periode bestaan als aparte zender. Daar is uiteindelijk echter ook een einde aan gekomen. Vervolgens is Sporza Radio de merknaam geworden van de sportuitzendingen van de VRT op de zender Radio 1.

Livestream Sporza

Alle tv-uitzendingen van Sporza zijn ook live op het internet te volgen via een livestream. Daarnaast biedt Sporza ook veel livestreams uit van wedstrijden waarop zij wel de uitzendrechten hebben, maar die ze niet live op tv uitzenden. De livestreams van Sporza zijn op hun website te vinden in het 'Match Center'.

Deze livestreams zijn echter vooral bedoeld voor de Vlaamse sportfans. Zoals hierboven reeds vermeld, komt het door uitzendrechtenkwesties vaak voor dat een livestream van Sporza 'geo-restricted' is. Dat houdt in dat zo'n livestream van Sporza wel in België te zien is, maar dat die stream vaak niet beschikbaar is in andere landen zoals Nederland.

Sporza App

De VRT biedt ook een gratis Sporza-app aan voor Belgische sportliefhebbers. Via die app kunnen zij op hun smartphone het mondiale sportnieuws volgen. Ook kan men via die app per livestream naar sportuitzendingen kijken.

Lees verder

• Telenet Play Sports - tv en livestream
• Tv kijken op het internet via een livestream