Geluidsdragers: de compact disc

De compact disc is een uitvinding van het Nederlandse bedrijf Philips. Hij is doorontwikkeld vanuit de door MCA en Philips bedachte Laser Vision Disc. Voor het op de markt zetten van het product werkte Philips samen met het Japanse Sony, waardoor de compact disc de wereldstandaard werd voor digitale geluidsdragers. Na 2010 begon de populariteit van het zilverkleurige schijfje af te nemen door de opkomst van digitale media en het online streamen van muziek.

• De Laser Disc
• De eerste cd
• De ontwikkeling gaat door
• Het einde?

De Laser Disc

Voordat Philips in 1982 de eerste compact disc kon produceren is er vele jaren en in vele laboratoria onderzoek verricht. De ontwikkeling begint in 1961, als de Amerikaan David Paul Gregg een octrooi verkrijgt voor een optisch leesbare videoplaat. Hierbij werden de gegevens op de plaat gelezen door een laserstraal. In 1968 werd Gregg’s bedrijf, inclusief octrooien, overgenomen door filmproducent MCA, dat wel brood ziet in de ontwikkeling van videoplaten voor het op de markt brengen van films.

Parallel aan de ontwikkelingen in de Verenigde Staten werkt ook Philips in Nederland aan de ontwikkeling van optisch leesbare videoplaten. In 1975 besluiten Philips en MCA samen te gaan werken op technisch en commercieel vlak. Enigszins vertraagd door het succes van de videorecorder begin jaren ’70 verschijnt in 1978 dan toch de eerste Laser Vision Disc op de Amerikaanse markt. Het wordt geen succes, mede door gebrekkige marketing. In Japan, waar de Laser Vision Disc door Pioneer op de markt werd gebracht, verliep de introductie wel succesvol.

De eerste cd

Ondertussen werkte Philips in het Eindhovense NatLab aan een audio-variant van de Laser disc, de ALP (Audio Long Play). In 1979 werd de eerste audio cd en cd-speler door Philips gepresenteerd. Sony, dat ook bezig was een cd te ontwikkelen, erkende de mogelijkheden van de Philips-uitvinding en sloot een samenwerkingsovereenkomst met het Eindhovense bedrijf. Daardoor ontstond snel een wereldstandaard: een schijfje met het formaat van een bierviltje en met een gat er in ter grootte van een dubbeltje. Het verhaal gaat dat de afmetingen daadwerkelijk daar van afgeleid zijn. Een ander gerucht is dat Sony met een afwijkend formaat kwam, toen ze er achter kwamen dat Philips in Duitsland een cd-fabriek met een gigantische capaciteit had neergezet. Omdat Sony leidend was in het ontwikkelen van de apparatuur, moest Philips wel mee met dat formaat. Daardoor werd de nieuwe fabriek in een klap onbruikbaar.

De ontwikkeling gaat door

Eind 1982 verschenen de eerste cd-spelers op de markt, eerst in Japan, maar snel daarna ook in Europa en de Verenigde Staten. De cd begon de wereld te veroveren. In 1985 volgde de eerste geheel digitaal geproduceerde cd (Brothers In Arms van de Dire Straits), een Philips product. Ook in 1985 verscheen de eerste cd-rom, waarmee computerprogramma’s en -gegevens verspreid konden worden. De eerste beschrijfbare cd (de cd-r) kwam op de markt in 1990 en luidde het einde in van de compact cassette. Sony had ter vervanging van de cassette de minidisc ontwikkeld. Ondanks de goede kwaliteit en het hoge gebruiksgemak is die echter nooit een wereldwijd succes geworden.

De cd daarentegen wel. De verkoop van cd’s bereikte een gigantische omvang. In 2010 werden wereldwijd honderden miljoenen exemplaren verkocht. Dit ging onder andere ten koste van de populariteit van de grammofoonplaat, die van de markt leek te verdwijnen.

Het einde?

Na 2010 komt de populariteit van de cd zelf onder druk te staan. Digitale opslagmedia als de harde schijf en de memorystick komen in zwang en ook wordt steeds vaker muziek gestreamd (beluisterd vanaf internet, zonder bestanden te downloaden).

Lees verder

• Geluidsdragers: de grammofoonplaat
• Hilberts Hotel - transfiniete getallen