Surround geluid

Opnamen in mono stammen uit de prehistorie. Eenvoudige stereo is ook zo goed als achterhaald. Tegenwoordig willen we het kamervullende geluid van surround geluid in ons huis. Surround geluid is niet alleen voor onze games en films. Dit 3d-geluid kent ook bloedserieuze toepassingen. Het hoort helemaal bij de bioscoopervaring van vandaag de dag. Een passerend ruimteschip in een sciencefictionfilm laat je bijna uit je stoel trillen. Dankzij surround sound hoor je ook nog welke kant het gevaarte opvliegt. Bij actiefilms klinkt het alsof de kogels rakelings langs je oren vliegen. We vinden het niet meer dan normaal, terwijl we een paar decennia geleden nog zeer onder de indruk waren van stereogeluid. Tegenwoordig koop je bij de drogist voor een paar tientjes al een surroundset voor je thuisbioscoop. Dan kun je ook helemaal ondergedompeld worden in het heftige geluid van films en computergames.

Maar surround sound of 'driedimensionaal geluid' wordt niet alleen gebruikt voor spectaculair entertainment. Je kunt ook nuttige informatie overbrengen met dat kamervullende 3d-geluid. Piloten, brandweerlieden en vergadertijgers kunnen voor hun dagelijkse werkzaamheden allemaal de vruchten plukken van deze techniek.

Oor helpt navigatie

Mensen zijn visueel ingestelde wezens. Wij bepalen ons beeld van de buitenwereld vooral door te kijken. Althans, dat denken we. Maar wie wel eens een oor heeft moeten laten uitspuiten, weet beter. Ga maar eens met één oordopje in door een drukke stad fietsen. Dat is doodeng. Natuurlijk moet je vooral goed uitkijken in het verkeer, maar onbewust maken we daarbij veel gebruik van onze oren. Wie achter zich wil kijken, moet met zijn hoofd draaien. Als je wilt horen wat er achter je gebeurt, hoef je niet te doen, want ons gehoor werkt alle kanten op. Je hoeft je oren niet te richten, en toch hoor je waar die passerende auto rijdt. Een belangrijke taak van ons gehoor is om ons te laten weten waar we onze blik op moeten richten. We zijn dan ook behoorlijk goed in richting horen. En die vaardigheid kun je nuttig gebruiken.

Piloot hoort gevaar

De luchtvaart zou heel goed gebruik kunnen maken van 3d-geluid. Piloten moeten in een cockpit heel veel informatie verwerken. Dat gaat voor het grootste deel visueel. Maar het is ook mogelijk om piloten ruimtelijke informatie via het gehoor aan te bieden. Als je wordt achtervolgd, maak je heel sterk gebruik van je oren. Je luistert dan naar voetstappen achter je. Op een kunstmatige manier zou dat ook in een vliegtuig moeten kunnen. Een piloot kan met geluid worden gewaarschuwd voor een raket die wordt gelanceerd. Hij hoort een waarschuwingsgeluid uit een bepaalde richting komen, en weet meteen welke kant hij op moet om het gevaar te mijden.

Van mono tot surround

Wat is eigenlijk het verschil tussen mono, stereo en surround?

Mono

Een mono-opname heeft één spoor. Al het geluid klinkt voor de luisteraar alsof het van een en dezelfde plaats komt. Je kunt mono-opnamen prima op twee luidsprekers afspelen. De luisteraar hoort niet twee geluidsbronnen. Het geluid lijkt uit een bron tussen de twee speakers te komen.

Stereo

Een stereo-opname heeft twee sporen, links en rechts. Wat uit de linker- en rechter-speaker komt, is niet hetzelfde. Verschillende geluiden, van bijvoorbeeld verschillende instrumenten, kunnen op een denkbeeldige lijn tussen de twee speakers worden gepositioneerd. Van alleen maar links of alleen rechts tot precies in het midden. Stereogeluid is dus al veel ruimtelijker dan monogeluid.

Surround

De term wordt gebruikt voor allerlei systemen met meer sporen geluid. Vaak worden vijf speakers gebruikt rondom de luisteraar. Geluid komt van alle kanten. Door geluiden van het ene naar het andere spoor over te laten gaan, de zogeheten 'panningeneffecten', wordt beweging gesuggereerd.