De Wurlitzer 412 Simplex jukebox

Waar Capehard, de manager van de jukeboxafdeling van Wurlitzer, in 1934 nog had aangegeven dat hij 25.000 jukeboxen zou verkopen tot 1935, zou alleen al de Wurlitzer 412 uit 1936 een verkoopcijfer van 31.500 stuks kennen. Dergelijke cijfers waren ongekend; zeker voor een bedrijf dat nog maar drie jaar jukeboxen produceerde! Met de Wurlitzer 412 nam dan ook niet alleen de jukebox als fenomeen toe, maar werd de rol van Wurlitzer op deze markt ook vergroot.

De eerste stappen van Wurlitzer en de Simplex-mechaniek

Wurlitzer zette de eerste stappen op de jukeboxmarkt in 1933, met de toepasselijk genaamde Debutante. Het bedrijf had daarvoor al ervaring opgedaan met het ontwikkelen van machines op muntinworp. Met de opvolger van de Debutante, de P-10 Simplex, kreeg het bedrijf een vliegende start. Waar de Debutante maar 10 selecties kon spelen, kon het nieuwe mechanisme er 12 afspelen. Op basis van dit mechanisme werden diverse modellen geïntroduceerd, welke allemaal van hout gemaakt werden; de Wurlitzer 412 uit 1936 was daarop geen uitzondering.

De Wurlitzer 412 simplex jukebox

De Wurlitzer 412 was geen afwijzing van het eerdere houten design van Wurlitzer; de kast had de vertrouwde vorm van een meubelstuk, in de traditie van meerdere jukeboxen uit die tijd. Dit waren immers de jaren dat de jukebox nog een eigen identiteit moest vergaren. Deze houten kast kende een glazen inkijk aan de bovenkant, waarin het mechanisme te zien was. Dit mechanisme bestond uit een aantal gestapelde ringen met platen aan de ene zijde, en de speeltafel aan de andere zijde. Om de platen af te spelen werd de ring met de juiste plaat naar de speelzijde gedraaid om daar tegen de naald gedrukt te worden. Het nadeel van dit mechanisme was dat er slechts één zijde van de plaat gespeeld kon worden; de plaat kon niet gedraaid worden. De 12 select machine had dan ook 12 78-toeren platen nodig.

Onder de inkijk was een ruimte voor de selectiekaartjes, met in een hoek daaronder een ronde schijf met in het midden een rode knop en daaromheen 12 knopjes. In tegenstelling tot de latere jukeboxen moest om een selectie te maken eerst de rode knop ingedrukt worden, daarna de selectie(s) en daarna betaald worden. Bij latere Wurlitzers kennen we dit mechanisme niet meer en moet eerst het geld ingeworpen worden om vervolgens de selectie(s) te kunnen maken. In de andere hoek, op lijn met de ronde schijf, bevonden zich de 3 slots voor de geldinworp. In het midden van de onderste helft van de jukebox was de speakergrill uitgevoerd in een houtsnijwerk van mahonie.

Geldteruggave of het annuleren van een selectie waren bij de Wurlitzer 412 niet mogelijk; om een selectie te annuleren moesten alle selecties geannuleerd worden. Het wegdrukken van een slechte plaat was dus niet zomaar mogelijk.

Productieaantallen en light-up kits

Vanwege de hoge productieaantallen waren er een hoop van deze Wurlitzers over toen de light-up jukeboxen populair werden in 1938, door de uitvinding van de eerste Seeburg light-up jukebox, werden vele van deze toen verouderde Wurlitzers omgebouwd naar light-up versies. Soms werd alleen het middengedeelte voorzien van een light-up element, vaak ook uit een andere Wurlitzer, maar vaker werd de gehele kast omgebouwd. Diverse ondernemers hielden zich bezig met het ombouwen van deze Wurlitzers 412, waardoor het nu niet ongewoon is om een omgebouwde Wurlitzer 412 te vinden met een after market light-up kit. Een van de meest voorkomende en ook best uitgevoerde versies van deze ombouw werd gedaan door Jacobs Novelty co. Deze ombouw deed denken aan de latere Wurlitzers, waaronder het middenstuk van de ombouw dat gekopieerd leek te zijn van de Wurlitzer 500 uit 1938. Andere light-up varianten kennen het middenstuk van de Wurlitzer 24, of zijn zelfs uitgerust met meerdere onderdelen van de Wurlitzer 24 uit 1937.

Prijs van een Wurlitzer 412

Hoewel een mooie Wurlitzer 412 lastig te vinden is, met name een originele 412 zonder light-up kit of aftermarket toevoegingen, hoeft een 412 niet duur te zijn. Voor prijzen vanaf 4.000 euro zijn er al mooie exemplaren te koop.